Card image cap
Atilla i̇lhan

15 Haziran 1925'te İzmir'in Menemen ilçesinde doğdu. 11 Ekim 2005'te İstanbul'da yaşamını yitirdi. İzmir'de Karşıyaka Cumhuriyet İlkokulu ve Karşıyaka Ortaokulu'nu bitirdi. Atatürk Lisesi'ndeki öğrenciliği sırasında Türk Ceza Kanunu'nun 141. maddesine aykırı davrandığı gerekçesiyle tutuklandı ve okuldan uzaklaştırıldı. Danıştay kararıyla eğitimi sürdürme hakkını kazandı. İstanbul'da Işık Lisesi'nden mezun oldu. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ndeki yüksek öğrenimini yarıda bıraktı.

6 yıl aralıklarla Paris'te yaşadı. Türkiye'ye döndü. Çeşitli gazete ve dergilerde çalıştı. Demokrat İzmir Gazetesi Genel Yayın Müdürlüğü ve Başyazarlığı'nı üstlendi. Ankara'da Bilgi Yayınevi Danışmanlığını yaptı.

Senaryolarında "Ali Kaptanoğlu" takma adını kullandı. Yeni Ortam, Dünya, Milliyet, Söz gazetelerinde köşe yazıları yazdı. Yelken ve Sanat Olayı dergilerini yönetti.

 

İlk şiiri olan "Balıkçı Türküsü" 1941'de Yeni Edebiyat Dergisi'nde yayınlandı. "Nevin Yıldız" takma adıyla İstanbul, "Beteroğlu" takma adıyla Yücel dergilerinde şiirleri çıktı.

1946 CHP şiir yarışmasında "Cebbaroğlu Mehemmed" şiiriyle birincilik ödülü kazandı. Bu başarıdan sonra hızla tanınıp sevildi.

Genç, Yeni Nesil, Varlık, Aile, Yirminci Asır, Seçilmiş Hikayeler, Kaynak, Ufuklar, Mavi, Yeditepe, Dost, Yelken, Ataç, Yön, Milliyet Sanat, Sanat Olayı gibi dergilerde şiirleri, deneme ve eleştirileri yayınlandı. Türk edebiyatının önemli isimleri arasına girdi.

Garip Akımı ve İkinci Yeni şiirine karşı çıktı. Mavi ya da Maviciler adıyla tanınan toplumcu gerçekçi şiir akımını başlattı.

Şiire yeni bir ses düzeni, taşkın, coşkulu bir anlatım ve kendisine özgü bir duyarlılık getirdi. Sisler Bulvarı, Yağmur Kaçağı, Ben Sana Mecburum şiir kitaplarındaki şiirleriyle genç şair kuşağını etkiledi. Yasak Sevişmek, Elde Var Hüzün kitaplarındaki şiirlerinde divan şiiri ve şarkılardan da yararlandı.

İlk iki romanı Sokaktaki Adam ve Zenciler Birbirine Benzemez'den sonraki romanlarında tarihsel konulara ağırlık vermeye başladı. Bu tür romanlarında öz Türkçe akımına karşı çıktı.

Ayrıca bakınız-> Attila İlhan’ın Şair Kimliği, Poetikası (Şiir Anlayışı), Edebi Kişiliği

 

Atilla İlhan'ın Eserleri:

Şiir:

  • Duvar (1948)
  • Sisler Bulvarı (1954)
  • Yağmur Kaçağı (1955)
  • Ben Sana Mecburum (1960)
  • Bela Çiçeği (1962)
  • Yasak Sevişmek (1968)
  • Tutkunun Günlüğü (1973)
  • Böyle Bir Sevmek (1977)
  • Elde Var Hüzün (1982)
  • Korkunun Krallığı (1987)
  • Ayrılık Sevdaya Dahil (1993)
  • Kimi Sevsem Sensin (2002)

Roman:

  • Sokaktaki Adam (1953)
  • Zenciler Birbirine Benzemez (1957)
  • Kurtlar Sofrası (1963/64)
  • Bıçağın Ucu (1973)
  • Sırtlan Payı (1974)
  • Yaraya Tuz Basmak (1978)
  • Fena Halde Leman (1980)
  • Dersaadet'te Sabah Ezanları (1981)
  • Haco Hanım Vay (1984)
  • O Karanlıkta Biz (1988)
  • Allahın Süngüleri-Reis Paşa (2002)
  • Gâzi Paşa (2005)
  • O Sarışın Kurt (2007)

Öykü:

  • Yengecin Kıskacı (1999)

Deneme-Anı:

  • Abbas Yolcu (1957)
  • Yanlış Kadınlar Yanlış Erkekler (1985)

Anılar ve Acılar:

  • Hangi Sol (1970)
  • Hangi Batı (1972)
  • Hangi Seks (1976)
  • Hangi Sağ (1980)
  • Hangi Atatürk (1981)
  • Hangi Edebiyat (1993)
  • Hangi Laiklik (1995)
  • Hangi Küreselleşme (1997)

Attilâ İlhan’ın Defteri:

  • Faşizmin Ayak Sesleri (1975)
  • Gerçekçilik Savaşı (1980)
  • Batı’nın ‘Deli Gömleği’ (Gazete yazıları, 1981)
  • “İkinci Yeni” Savaşı (1983)
  • Sağım Solum Sobe (Gazete yazıları, 1985)
  • Ulusal Kültür Savaşı (1986)
  • Sosyalizm Asıl Şimdi (1991)
  • Aydınlar Savaşı (1991)
  • Kadınlar Savaşı (1992)

Cumhuriyet Söyleşileri

  • Bir Sap Kırmızı Karanfil (1988)
  • Ufkun Arkasını Görebilmek (1999)
  • Sultan Galiyef (2000)
  • Dönek Bereketi (2002)
  • Yıldız, Hilâl ve Kalpak (2004)

Çevirileri:

  • Kanton'da İsyan (Malraux)
  • Umut (Malraux)
  • Basel'in Çanları (Aragon)

Senaryoları

Film Senaryoları:

  • Yalnızlar Rıhtımı (Lütfi Akad) (1959)
  • Ateşten Damla (Memduh Ün) (1960)
  • Şoför Nebahat (Metin Erksan) (1960)
  • Devlerin Öfkesi (Nevzat Pesen) (1960)
  • Rıfat Diye Biri (Ertem Göreç) (1962)
  • Ver Elini İstanbul (Aydın Arakon) (1962)

Televizyon Filmi

  • Paranın Kiri (1979)

Televizyon Dizileri

  • Sekiz Sütuna Manşet (6 bölüm) (1982)
  • Kartallar Yüksek Uçar (12 bölüm) (1984)
  • Yarın Artık Bugündür (1986)
  • Yıldızlar Gece Büyür (16 bölüm) (1992)
  • Tele-Flaş (13 bölüm) (1993)

Ödülleri:

  • 1946 CHP Şiir Yarışması Birinciliği
  • 1974 Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü Tutuklunun Günlüğü ile
  • 1975 Yunus Nadi Roman Armağanı Sırtlan Payı ile

 

Ben Sana Mecburum

Şair: Attila İlhan

Ben sana mecburum bilemezsin
Adını mıh gibi aklımda tutuyorum
Büyüdükçe büyüyor gözlerin
Ben sana mecburum bilemezsin
İçimi seninle ısıtıyorum

Ağaçlar sonbahara hazırlanıyor
Bu şehir o eski İstanbul mudur?
Karanlıkta bulutlar parçalanıyor
Sokak lambaları birden yanıyor
Kaldırımlarda yağmur kokusu
Ben sana mecburum sen yoksun

Sevmek kimi zaman rezilce korkudur
İnsan bir akşam üstü ansızın yorulur
Tutsak ustura ağzında yaşamaktan
Kimi zaman ellerini kırar tutkusu
Birkaç hayat çıkarır yaşamasından
Hangi kapıyı çalsa kimi zaman
Arkasında yalnızlığın hınzır uğultusu

Fatihte yoksul bir gramafon çalıyor
Eski zamanlardan bir Cuma çalıyor
Durup köşe başında deliksiz dinlesem
Sana kullanılmamış bir gök getirsem
Haftalar ellerimde ufalanıyor
Ne yapsam ne tutsam nereye gitsem
Ben sana mecburum sen yoksun

Belki Haziranda mavi benekli çocuksun
Ah seni bilmiyor kimseler bilmiyor
Bir şilep sızıyor ıssız gözlerinden
Belki Yeşilköy'de uçağa biniyorsun
Bütün ıslanmışsın tüylerin ürperiyor
Belki körsün kırılmışsın telâş içindesin
Kötü rüzgâr saçlarını götürüyor

Ne vakit bir yaşamak düşünsem
Bu kurtlar sofrasında belki zor
Ayıpsız fakat ellerimizi kirletmeden
Ne vakit bir yaşamak düşünsem
Sus deyip adınla başlıyorum
İçim sıra kımıldıyor gizli denizlerin
Hayır başka türlü olmayacak
Ben sana mecburum bilemezsin..

 

An Gelir

Şair: Attila İlhan

an gelir
paldır küldür yıkılır bulutlar
gökyüzünde anlaşılmaz bir heybet
o eski heyecan ölür
an gelir biter muhabbet
çalgılar susar heves kalmaz
şatârâbân ölür

şarabın gazabından kork
çünkü fena kırmızıdır
kan tutar / tutan ölür
sokaklar kuşatılmış
karakollar taranır
yağmurda bir militan ölür

an gelir
ömrünün hırsızıdır
her ölen pişman ölür
hep yanlış anlaşılmıştır
hayalleri yasaklanmış
an gelir şimşek yalar
masmavi dehşetiyle siyaset meydanını
direkler çatırdar yalnızlıktan
sehpada pir sultan ölür

son umut kırılmıştır
kaf dağı'nın ardındaki
ne selam artık ne sabah
kimseler bilmez nerdeler
namlı masal sevdalıları
evvel zaman içinde
kalbur saman ölür
kubbelerde uğuldar bâkî
çeşmelerden akar sinan
an gelir
-lâ ilâhe illallah-
kanunî süleyman ölür

görünmez bir mezarlıktır zaman
şairler dolaşır saf saf
tenhalarında şiir söyleyerek
kim duysa / korkudan ölür
-tahrip gücü yüksek-
saatlı bir bombadır patlar
an gelir
attilâ ilhan ölür