İmge geniş bir yelpazede(edebiyat, resim, psikoloji, dilbilim…) kullanıldığı ve çeşitli tanımları ve sınıflaması yapıldığı için tanımında birlik sağlanamamış bir sorundur.
imge, simge, mit, im, metafor, eğretileme… Birbirinin yerine kullanılır, dolayısıyla tanımlar bunlarla örtüşür ya da girişken olur, karışır.
Gördüğü bir nesneyi, kişiyi, olayı kendi zihin süzgecinden geçirerek (zihinde boyayıp şekillendirerek) aktarmasıdır.
İmge, şairin kafasında tasarladığı orijinal bir hayal veya yepyeni bir görüntü demektir. Şair daha önce hiç düşünülmemiş, daha önce hiç söylenmemiş, hayal bile edilmemiş ifadeler bulur. Bu ifadeler hayalde canlandırılan görüntüler veya durumlardır. ( Lacivert buz pisti- Gece gökyüzü- Afet Kırat)
Kimi “Dış dünyadaki varlıkların insanın iç dünyasındaki algılanış biçimi.” der; kimi devam edip “bunun dile getirilişi” der
Zihinlerde kurulan resimler anlamında da kullanılmaktadır.
Siz görme duyunuzla (gözle), bir masaya bakar sonra gözlerinizi kapatır, masada olanları hayal ederseniz oluşan görüntü imaj /imgedir. Beş duyunun biri ya da birkaçıyla alınan nesneyle, başka şeyler arasında bağlantı kurarak ona zihninizde yeni biçim de verebilirsiniz bu da imgedir(bizim kastımız bu). Çünkü görme duyusuna hitap etmeyen imgelerin varlığını da biliyoruz.
Duyularımızla (beş duyu) aldıklarımızın dış dünyaya canlı bir şekilde aktarımıdır.
Psikoloji : “Bir şeyin insan zihnindeki temsili (yeniden yaratılmış bir sureti)
Zihnindeki sözcüklere yeni giysiler giydirerek onu resimleştirmektir.
Şiirde imgenin önemi
Şiirin ne söylediğinden çok; nasıl söylendiği önemlidir: imge, simge, istiare…
Şiir yeni etkiler üretmelidir. En önemli üretim unsuru ise imgedir.
İmge bazen gizemli bir atmosfer yaratır.
İmge şiirde etkileyici öğedir.
Şiir bilinen sözcüklerle bilinmedik imgeler yaratmaktır.
Şiirin gücü imgenin gücüdür.
İmge şiirin sihirli mücevheridir.
Her kim ki şiirini geniş imgelerle kurma yetisine sahiptir; o, dile hâkim yetkin bir şairdir.
Şiir, hem imge ağıyla örülmüş hem de akıcıysa, bütünüyle mükemmelliğe erişmiş demektir.
Bazen bir imge bir şiir yazdırır.
İmge şiiri tek düzelikten kurtarır, anlam zenginliğini güçlendirir.
İmge şiirin anlamını daha canlı ve görünür hale getirir.
İmge, şiiri sanatsal düzeye yükseltir.
İmge ilgiyi canlı tutar (kanıksanma/alışkanlıktan kurtarır)
Okuyucunun hayalini tahrik eder.
Dil, imgeyle sözcüklerin yükünden, kirinden arıtılır.
Şiir, sadece imgeye dayanmaz. Ancak imgesiz şiir de şiir olmaz.
Kimine göre imge şiirin merkezidir; kimine göre gereksizdir. Kimine göre şiirin olmazsa olmazıdır.
İmge nasıl ortaya çıkar:
Farklı anlam kategorilerine bağlı sözcüklerin şaşırtıcı ve orijinal biçimde kullanılmasıyla ortaya çıkar. (İmge kavramı ve Necip Fazıl Kısakürek’in şiirlerinde İmge – Mustafa Karabulut)
Kaynanadili (bitki): Kaynanadilinin yarattığı çağrışımlardan, tasarımlardan faydalanıyor. İlk defa bunu kullanan kişi belki yapraklarını dile benzetmiştir. Dikenli olmasından dolayı da zihninde olan kaynanasının incitici sözlerine; bu zihin süzgecinden geçerken “kaynanadili” olarak söylenmiştir. Bu İlk söylendiğinde yaratıcı imgedir. Başkaları da kullanınca bayatlamış imgedir. Daha yaygın kullanılınca belki o bitkinin sembolü olmuştur. Daha sonra da o bitkinin adı.
Gazap üzümleri, beyaz geceler, ihtiras tramvayı (bunlar da imgeyken doğrudan (kitap) ismi(isim) olmuştur.
İmgenin gerekliliği:
Şair; , iyi ve yeni imge dil sınırlarının bile ötesine geçmek için dilini sınırlarının sonuna kadar zorlar, yetmediği yerde ikinci bir dil ve anlam arar.
℃ / ℃