*KOÇİ BEY RİSALESİ*

17. yüzyılda *Osmanlı İmparatorluğu* duraklama döneminde Koçi Bey tarafından *IV. Murat* ve *İbrahim*'e sunulan eleştirel tarzdaki rapor.

Osmanlı'da o döneme kadar padişaha sunulmuş *ilk yazılı rapor* olma özelliğine sahiptir.

Risalede III. Murad sonrasında devlet yönetiminde baş gösteren aksaklıklar incelenmiş ve önceki padişahların uygulamaları eleştirilmiştir.

*Koçi Bey'in,risalesindeki ana eleştiri konuları;*

? *adam kayırma,*

? *irtikap,* 

? *zimmet,*

? *rüşvet*

*Koçi Bey'e göre,devleti çökerten nedenler?*

Dünyanın her yerinde olduğu gibi hükümdarların, kralların, başbakanların, bakanların etrafında daima *dalkavuklar, yağcılar, fırsatçılardan*  örülmüş bir *menfaat çemberi* teşekkül eder.

Bunlar şahsi menfaatleri, ikballeri uğruna baştaki yöneticileri *yanlış istikamete* sürüklemekte bir beis görmezler. 

Onlar için asıl olan *kendi çıkarlarıdır.*

Bu çıkar zümre ya da şebekesi yöneticilerin çevresini daralttıkça yöneticiler, bakanlar, başbakanlar halktan giderek uzaklaşıp, farklı ve dar bir azınlığın *temsilcisi olurlar.*

Osmanlı'nın gerileme süreci, bahsettiğimiz yöneticiler açısından en bariz örnektir.

Bu süreçte yöneticilerin;

*dalkavukların,fırsatçıların*

ördüğü duvarları *aşamadığını* görüyoruz.

Entrikaların ayyuka çıktığı bu süreçte devlet mekanizmasının *içten içe çürüdüğünü, çöküntü sürecine* girdiğini müşahade ediyoruz.

*Koçi bey risalesini* yayına hazırlayan;   *Zuhuri Danışman*'ın ifadeleriyle:

?Osmanlı'nın kuruluş ve yükseliş devrinde hükümdarın geniş yetkisini sınırlayan bir müessese vardı.

?Bu müesssese *İlmiye sınıfı* idi.

*Koçi Bey in öğütleri ise mühim özellikler içerir.* 

?O padişahlara, devlet başkanlarına daima iyi ve dürüst yöneticilerin kadrü kıymeti bilinmesi gerektiğini tavsiye etmiştir. 

?Osmanlı nın çöküşünde başta *ilmiye ve askeriye sınıfının bozukluğunu* gösteren, Koçi Bey, özellikle de değerli yöneticilere ehemmiyet verilmemesi ve sık sık azledilmeleriyle birlikte, yöneticilerin *azil korkusuyla* devlet büyüklerine karşı *dalkavukluk* yapmaya mecbur kaldıklarından, Osmanlı nın bozulma süreci başladığını belirtir.

*Koçi Bey’in devlet yönetimi ile ilgili tespit ettiği aksaklıkları;*

?Yüksek dereceli memurluklara yapılan atamaların kişilerin liyakatlerine bakılmaksızın yapılması,

?Atamaların sarayda padişaha yakın çevrelerin ön plana çıkarak *rüşvet* karşılığı yapılması.

?Memurların görevdeki başarılarının göz ardı edilerek, çekememezlik ve kıskançlıklar sonucu çıkarılan dedikodular ile *haksız* yere görevden alınmaları.

? *Rüşvetin* devletin tüm kademelerinde yaygınlaşması.

*Koçi Bey’in halk ve vergi ile ilgili tespit ettiği aksaklıkları;*

?Vergilerin artan masrafları karşılamak amacıyla artırılması.

?Vergisini veremeyen halk üzerinde yöneticiler tarafından baskı uygulanması, olarak belirtebiliriz.

*Koçi Bey’in bilim adamları ile ilgili tespit ettiği aksaklıkları;*

?Şeyhülislam ve kazaskerlerin faziletli, bilgili insanlardan *seçilmemesi.*

?Şeyhülislam, kazasker, kadı ve mülazımların sebepsiz yere görevden alınması.

?Kazaskerlik, kadılık ve mülazımlık görevlerinin *para karşılığı* satılması.

?Cahil ve yetersiz kişilerin *hatır gönül ilişkisi* içinde bu görevlere gelmesi.

?Cahil ve yetersiz kişilerin kararlarının *adaleti sağlayamaması* sonucu bu kişilerin sözlerine ve kararlarına karşı konulması, olarak belirtebiliriz.

             *Koçi Bey*

Sultan IV. Murad ve kardeşi Sultan İbrahim'e sunduğu risâleleri ile tanınan 17. yüzyıl Osmanlı yazar, düşünür ve devlet adamı.

Doğum tarihi: (---)

Görice, Arnavutluk

Ölüm tarihi ve yeri: 1650, İstanbul

Kitaplar: 

Koçi Bey Risalesi.

         ?????

Hayırlı sabahlar?